Sở hữu trí tuệ cho nông nghiệp bị bỏ rơi

Chưa nhiều đặc sản vùng miền được bảo hộ quyền sở hữu

Hiện nay, Việt Nam có hơn 800 sản phẩm nông, lâm, thủy sản có chỗ đứng trên thị trường, nhưng chỉ có khoảng 50 sản phẩm có chỉ dẫn địa lý, 140 sản phẩm có nhãn hiệu chứng nhận, nhãn hiệu tập thể được đăng ký xác lập, bảo hộ quyền SHTT. Trong đó, một số ít sản phẩm đã được đăng ký bảo hộ ở nước ngoài như nước mắm Phú Quốc, cà phê Ban Mê Thuột, thanh long Bình Thuận, vú sữa Lò Rèn…

Thành quả trên đạt được nhờ các sở, ngành và doanh nghiệp (DN) quan tâm đăng ký sở hữu trí tuệ cho nông sản, đồng thời xây dựng quảng bá thương hiệu. Qua đó, nông sản Việt Nam đã xuất hiện ở nhiều vùng lãnh thổ, quốc gia. Dù vậy, vẫn còn nhiều đặc sản nổi tiếng vùng miền không được bảo hộ SHTT đã bị nhái tràn lan như: gạo trắng hạt dài đội lốt gạo Nàng Thơm Chợ Đào, cá tra đội lốt cá basa… Không chỉ trong nước, ngay cả thị trường nước ngoài cũng bị nhái như nước mắm Phú Quốc, cà phê Ban Mê Thuột…, mà Việt Nam phải tốn khá nhiều thời gian, chi phí mới đòi lại được thương hiệu.

Giống thanh long của Công ty Hoàng Phát xuất qua Úc đang bị nhiều nông dân nhái thương hiệu bán ra thị trường trong nước

Theo bà Nguyễn Hồng Lý, Phó Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam, hiện nay nhiều nông sản nước ta được các DN nước ngoài nhập về chế biến lại mang thương hiệu nước ngoài. Việt Nam có rất nhiều nông sản ngon nhưng do các địa phương, DN và nông dân vẫn chưa thực sự mặn mà trong việc đăng ký bảo hộ SHTT. Do đó, Việt Nam vẫn đứng sau Thái Lan, đứng thứ 2 trong các nước Đông Nam Á về số lượng sản phẩm chỉ dẫn địa lý được bảo hộ. Thậm chí, nhiều sản phẩm dù được bảo hộ tên gọi xuất xứ, chỉ dẫn địa lý, nhưng vẫn chưa xây dựng được thương hiệu, nhãn mác.

Theo GS Võ Tòng Xuân, Hiệu trưởng Trường Đại học Nam Cần Thơ, khi đăng ký thành công SHTT sẽ khẳng định nhãn hiệu để tạo ra thương hiệu trong kinh doanh và tránh tình trạng làm giả, nhái. Xây dựng hình ảnh của thương hiệu là một phần quan trọng trong chiến lược marketing, như tên sản phẩm, logo, nhãn hiệu… Nếu có thương hiệu uy tín, sẽ “chiếm lĩnh” lòng trung thành của khách hàng, tạo sự vượt trội, thuận lợi trong giao thương với đối tác, tổ chức tín dụng

GS Võ Tòng Xuân cũng lưu ý, hiện nay thủ tục đăng ký bản quyền SHTT nông sản còn quá rườm rà đối với các tác giả, nhà sáng chế “chân đất” như nông dân. Cho nên, thủ tục đăng ký sáng chế cần được đơn giản hóa trong điều kiện Việt Nam hiện tại. Nhiều nông dân tạo được giống cây trồng mới, nhưng không đủ tài chính và trình độ văn hóa để làm thủ tục đăng ký. Điều này cũng sẽ ảnh hưởng đến việc khuyến khích nhà nông lai tạo các giống mới, do không bảo đảm được bản quyền nghiên cứu