Làm gì để ngăn chặn vấn nạn: Bia lậu, bia giả?

Theo Bộ Công thương, đề án này nhằm xây dựng một hệ thống thống nhất và đồng bộ từ khâu sản xuất, nhập khẩu đến phân phối với khả năng truy xuất nhanh chóng nguồn gốc từng sản phẩm bia đang lưu thông trên thị trường, thông qua đó để quản lý, phòng ngừa và ngăn chặn vấn nạn bia lậu, bia giả đã và đang làm thất thu ngân sách mỗi năm hàng nghìn tỷ đồng. Trong khi đó, người tiêu dùng cũng được hưởng lợi nếu đề án này được thực thi, bởi nếu trốn được thuế, bia giả, bia lậu sẽ bán rẻ hơn so với các mặt hàng do cơ sở sản xuất bia chân chính sản xuất sẽ tạo sự cạnh tranh không lành mạnh mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng trước vấn nạn bia giả.

Lực lượng chức năng bắt giữ số lượng lớn bia nhập lậu.

Với Việt Nam, không nói ra thì ai cũng biết, nước ta là một trong số những quốc gia tiêu thụ nhiều bia nhất thế giới và lẽ đương nhiên, ngành công nghiệp bia - rượu - nước giải khát ở nước ta là một trong số những ngành kinh tế hàng năm đóng góp vào ngân sách nhà nước rất lớn. Riêng ngành sản xuất bia được đánh giá là một lĩnh vực còn nhiều tiềm năng, không chỉ tại thị trường trong nước mà còn có khả năng xuất khẩu ra thị trường nước ngoài.

Tuy nhiên như trên đã nói: Thị trường bia - rượu ở Việt Nam đã và đang vấp phải nhiều tồn tại ảnh hưởng đến công tác quản lý của Nhà nước đối với hoạt động sản xuất - kinh doanh mặt hàng bia - rượu như thiếu các thông tin chuẩn xác về tình hình sản xuất, kinh doanh ở nhiều doanh nghiệp, nhất là các cơ sở sản xuất rượu, bia có quy mô vừa và nhỏ.

Một thực trạng khác cần nêu lên là ở nhiều địa phương, tình trạng nhập lậu bia, nạn bia giả, vấn nạn gian lận thương mại, việc khai báo không chuẩn xác sản lượng sản xuất và tiêu thụ của nhiều doanh nghiệp sản xuất bia, dẫn đến thất thu thuế cho ngân sách Nhà nước, các vấn nạn trên vô hình dung tạo môi trường cạnh tranh thiếu lành mạnh và không bình đẳng của chính các nhà sản xuất chân chính với các cơ sở sản xuất kinh doanh bất hợp pháp, trốn lậu thuế, nhá nhem giữa hàng thật và hàng giả dẫn đến một thực tế đau lòng là ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của người tiêu dùng xã hội, tiếp đó là nguyên nhân gây ra các vụ tai nạn giao thông khủng khiếp.

Ngoài ra theo đánh giá của Bộ công thương thì việc xây dựng một hệ thống cơ sở dữ liệu cho ngành này cũng đang là một nhu cầu tất yếu nhằm xây dựng quy hoạch, một chiến lược, kế hoạch phát triển ngành, dự toán thu và thực hiện thu ngân sách hàng năm cũng như cơ chế, chính sách và định hướng phát triển ngành.

Cũng theo Bộ công thương thì hiện nay không có cơ chế báo cáo của các doanh nghiệp sản xuất trong ngành bia. Do vậy số liệu và thông tin khó có thể cập nhập thường xuyên và liên tục cũng đang là điểm yếu của công tác quản lý với một ngành phát triển nóng như ngành bia. Để khắc phục những tồn tại này, Chính phủ đã chỉ đạo các Bộ ngành tăng cường công tác quản lý đối với các hoạt động sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu và phân phối sản phẩm bia.

Tuy nhiên như nhận xét của Bộ công thương thì hiện nay chúng ta còn thiếu công cụ để nâng cao hiệu quả quản lý đối với việc chống nạn hàng giả, hàng nhập khẩu theo con đường tiểu ngạch và phi mậu dịch, chống vấn nạn gian lận thương mại cùng các gian lận khác trong sản xuất - kinh doanh, nhập khẩu, phân phối, bán lẻ, tiêu dùng.

Có lẽ vì các lý do đó, ngay từ cuối năm 2013, xét đề nghị của Bộ Công thương và đề án nâng cao năng lực quản lý Nhà nước đối với các hoạt động sản xuất và kinh doanh bia, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải đã có ý kiến chỉ đạo:

“Đồng ý đề nghị của Bộ công thương tại văn bản số 10479/BCT-CNN về chủ trương dán tem quản lý sản phẩm bia để nâng cao năng lực quản lý Nhà nước đối với hoạt động sản xuất, kinh doanh bia. Để sớm đưa chủ trương này vào cuộc sống, Chính phủ giao Bộ công thương chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan khảo sát, lựa chọn nhà cung cấp tem có kinh nghiệm, làm rõ về các vấn đề công nghệ, kỹ thuật, mức phí dán tem và các vấn đề có liên quan trong cung cấp dịch vụ thực hiện đề án, xây dựng kế hoạch, lộ trình triển khai thực hiện, hoàn thiện đề án để trình Chính phủ xem xét, quyết định".

Sau khi có ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải, Bộ Công thương đã phối hợp cùng một số ngành chức năng tổ chức nghiên cứu, cử đoàn đi thăm quan và khảo sát tại một số nước đã áp dụng việc dán tem bia để so sánh, đánh giá và phân tích các giải pháp nhằm thực hiện đề án.

Động thái tiếp theo là tranh thủ ý kiến của một số ngành như Bộ kế hoạch và đầu tư, Bộ Y tế, Bộ Khoa học và Công nghệ, Hiệp hội bia - rượu và nước giải khát cũng như một số doanh nghiệp lớn trong ngành sản xuất rượu, bia. Tại một số cuộc hội thảo, bản đề án trên đã nhận được nhiều ý kiến ủng hộ tích cực.

Trên cơ sở các ý kiến của các bộ ngành, Bộ công thương đã hoàn chỉnh đề án nhằm xây dựng một hệ thống quản lý thống nhất, toàn diện và xuyên suốt từ khâu sản xuất, nhập khẩu đến khâu phân phối, bán lẻ với khả năng truy xuất nguồn gốc kịp thời đối với từng sản phẩm bia lưu thông trên thị trường.

Chưa hết với việc triển khai dán tem quản lý và chống hàng giả có tính bảo mật cao trên từng sản phẩm bia sẽ xây dựng được hệ thống thông tin quản lý với các dữ liệu tập trung kết nối các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh bia với các cơ quan quản lý nhằm đảm bảo quản lý và giám sát chặt chẽ, kịp thời hoạt động sản xuất - kinh doanh bia tại Việt Nam, qua đó loại bỏ các hành vi gian lận thương mại như khai gian sản lượng, buôn lậu, nạn làm giả mặt hàng rượu - bia và mục tiêu cuối cùng và có ý nghĩa lớn lao là bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và các nhà sản xuất chân chính mở ra cơ hội cho sự cạnh tranh bình đẳng trên thương trường.

Lợi ích lớn lao là thế, nhiều nước người ta đã làm từ lâu, một số mặt hàng đồ uống có cồn khác như rượu... từ nhiều năm nay đã thực hiện việc dán tem và đưa lại hiệu quả tích cực, vậy thì mặt hàng bia tại sao lại không?