Dán tem chống sách lậu: Tại sao ít người ủng hộ?

Nếu thông tư được ban hành thì các nhà xuất bản phải thống nhất sử dụng tem chung cho các xuất bản phẩm, trừ ấn phẩm điện tử.

Trên tem phải có bốn thông tin: mã số sách tiêu chuẩn quốc tế (ISBN); số xác nhận đăng ký xuất bản của Cục Xuất bản, in và phát hành; số quyết định xuất bản của giám đốc nhà xuất bản; số thứ tự theo số lượng bản xuất bản phẩm được in. Kinh phí sản xuất tem sẽ theo phương thức xã hội hóa.

“Giải pháp tình thế”

Ông Chu Văn Hòa - cục trưởng Cục Xuất bản, in và phát hành - cho biết việc thống nhất dán mẫu tem chung cho tất cả sách của các nhà xuất bản là “giải pháp tình thế” chứ không hoàn toàn là giải pháp lâu dài. Hiện trên các sách phát hành chỉ ghi quyết định xuất bản, số đăng ký, số lượng in, giấy phép xuất bản...

“Những thông tin đó ai cũng có thể in được. Vì vậy không có cơ sở phân biệt sách hợp pháp và không hợp pháp. Tem chung được liên kết với trung tâm dữ liệu của cục để phục vụ công tác thanh tra, kiểm tra của các địa phương và thuận tiện cho người đọc có thể dùng điện thoại thông minh (smartphone) tra cứu thông tin, nguồn gốc cuốn sách. Mỗi cuốn sách có một tem được mã hóa như giấy khai sinh. Muốn làm giả một cuốn sách thì phải làm giả tem. Mà tem đã mã hóa rất khó làm giả” - ông Hòa cho biết.

Về giá thành để dán tem, ông Hòa nói nếu làm với số lượng nhiều, giá thành không cao, không ảnh hưởng đến giá sách.

“Nếu thông tư này được ban hành, các NXB sẽ cùng làm một mẫu tem chung chứ cục không đứng ra để làm và in tem bán” - ông Hòa giải đáp băn khoăn về đơn vị đứng ra làm tem chung.

Tăng chi phí

Ông Nguyễn Văn Tùng - phó tổng biên tập NXB Giáo Dục Việt Nam - cho rằng khi các NXB cùng sử dụng cùng một loại tem mà công tác quản lý không đồng bộ sẽ dẫn đến khó khăn cho công tác quản lý, kiểm soát số lượng.

Ông cũng cho biết NXB Giáo Dục Việt Nam đã đầu tư hệ thống dây chuyền sản xuất tem chống giả nên chủ động trong việc sản xuất đáp ứng đầy đủ, nhanh chóng nhu cầu về tem trong giai đoạn cao điểm (3 tháng) phục vụ khai giảng năm học mới.

Trong giai đoạn này, trung bình NXB cần dán tem cho 150-200 triệu bản sách. Nếu phải phụ thuộc vào đối tác cung ứng tem từ bên ngoài, có thể xảy ra tình trạng thiếu sách giáo khoa trước ngày khai giảng. “Đây thực sự là điều chúng tôi rất lo ngại” - ông Tùng băn khoăn.

Điều ông Tùng lo lắng nữa là việc dán tem chung chắc chắn chi phí sẽ cao hơn khi sử dụng tem của NXB và sẽ làm tăng chi phí sách giáo khoa.

Đồng quan điểm đó, ông Trịnh Minh Tuấn - giám đốc Công ty sách Quảng Văn - cho rằng ở khía cạnh thực tế, thông tư này không giải quyết được các vấn đề như sách lậu, thất thu thuế nhà nước và thu thập dữ liệu mà chỉ tăng thêm chi phí, thêm thủ tục hành chính cho doanh nghiệp làm sách. “Trên thế giới chẳng ai làm như vậy cả” - ông Tuấn chỉ rõ.

Trong văn bản trả lời Bộ TT-TT về việc xây dựng thông tư trên, Phòng Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) cũng đã chỉ ra nhiều điểm bất cập của ý tưởng dán tem chung cho xuất bản phẩm. VCCI cho rằng ngoài hiệu quả “phân biệt thật giả”, giải pháp này không tạo ra bất kỳ hiệu quả nào khác và sẽ gây ra nhiều tác động bất lợi như: làm gia tăng chi phí xuất bản, lãng phí nguồn lực hiện tại, nguy cơ phát sinh thủ tục hành chính, gây khó khăn trong hoạt động của các đơn vị làm sách...